Tutmayan Provokasyon

ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail tarafından ‘ısmarlanan’ İran Nükleer Anlaşmasını ‘onaylamama’ kararı ve konuşması şimdilik boşa çıktı. Başkanın konuşmasını, beklendiği gibi, İsrail Başbakanı Benjamin Natenyahu dışında desteleyen bir ülke yada uluslararası kurum yok.  Trump’ın 2015 yılında ABD dahil 5 Avrupa ülkesi tarafından imzalanan anlaşmayı ABD açısından iptal yetkisi bulunmuyor. Anlaşmanın iptali için ABD kongresinden karar çıkması gerekiyor.

3 Ay içinde karar vermesi gereken kongre üyelerinin önündeki tablo ise Trump-Natenyahu ittifakı açısından iç açıcı değil. Zira İran’a karşı yeni ambargolar konması içerikli Trump konuşmasına gerekçe olan ‘İran’ın nükleer anlaşma hükümlerini ihlal ettiği’ savına anlaşmanın diğer imzacıları AB üyesi ülkeler tek tek ve toplu olarak karşı çıktıklarını açıkladılar; AB Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Frederica Mogherini, Trump’ın konuşmasından sonra yaptığı açıklamada ‘İran’ın nükleer silah imal etme yolunda anlaşma hükümlerini ihlal etmediğini ve 2015 tarihli anlaşmanın uygulandığının devamlı olarak kontrol edildiğini’söyleyerek ‘bu anlaşmayı iptal etmeyeceklerini’ söyledi. Almanya,Fransa ve İngiltere Başbakan ve Başkanları da  İran Nükleer anlaşmasının yürürlükte olduğu ve gereklerinin uygulandığını vurgulayarak, Trump’ın tutumun açık ve doğrudan karşı çıktılar.

Trump için soğuk duş etkisi yapan bir başka açıklama ise, İran Nükleer Anlaşmasının hazırlanması,imzalanması ve uygulanması aşamalarının asli sorumlusu olan  IAEA   (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı) Başkanı Yukiya Amano tarafından yapıldı. Amano; ’İran’ın anlaşmanın hükümlerini uygulandığını ve bu sürecin IAEA tarafından denetlendiğini’ söyledi.

   ‘Saldırı Savaşlarına ortak bulamıyor’

İsrail Başbakanı Natenyahu’nun bir ay önce yaptığı ‘Fix it or Nix it’ (ya iptal et yada düzelt) biçimindeki  çağrısın cevap niteliğindeki Trump’ın İran Nükleer Anlaşmasını onaylamama konuşması, ABD nin müttefikleri tarafından geri çevrildi. Avrupa ülkeleri ve Atom Enerjisi Komisyonu’nun ‘İran Anlaşma gereklerini yerine getiriyor’ karşı çıkışından sonra  ABD kongresi tarafından Trump’ın  girişimine destek verilmesi ihtimali zayıfladı. Zira anlaşmaya taraf olan 6 ülkeden 5 inin katılmayacağı bir İran ambargosunun yürütülemeyeceği  ortada.

ABD’nin Trump konuşması ile ortaya koyduğu ve doğrudan İsrail çıkarlarına hizmet biçimindeki İran politikası kendisine taraftar bulamadı. Bu gerçek bu yıl içinde Kuzey Kore’de savaşa katılmayacaklarını açıklayan İngiltere ve ABD ülkelerinin çıkışından sonra ikinci ABD yenilgisi.  Bunun temel nedeni Orta-Doğu ve Afganistan savaşlarında sonuç olarak başarısız kalan ABD nin inandırıcılığını kaybetmesi. Yaşamakta olduğumuz süreç bu..

Mahir Tan          LondraPosta-Londra