CIA ‘Osmanlı’sız Osmanlı yönetim sistemi’ istiyor

Ya yabancı yönetimi ya yerli diktatör

ABD’de CIA ile içi içe bir yayın organı olarak bilinen Stratfor kurucusu George Friedman, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasından sonra Orta_Doğu’yu yeniden kuran Skyes-Pickott anlaşmasının 100. Yıldönümü yaklaşırken ilgi çekici bir yazı yayınladı. ‘Osmanlı İmparataorlupunun Sınırları Bugünkülerle ilgili mi ?’ başlıklı yazısında Friedman, Osmanlı devletinin 600 yıl yaşaması ve çok geniş bir coğrafyaya yayılabilmesinin nedenlerine değindi. Friedman’a göre Osmanlı Devleti’nin gücü bir yandan etkili yönetim bir yandanda farklı yapıları -etnik ve kültürel- anlamda tanıma ve kabulünden ileri geliyordu. Osmanlı Devleti’nden kalanlar üzerinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin Mustafa Kemal Atatürk’ün farklı gurupları bir potada kaynaştırması sayesinde mümkün olduğunu belirten ünlü strateji yazarı, İngiltere ve Fransa tarafından kurulan Osmanlı sonrası dönem için ise çok ilgi çekici değerlendirmeler yaptı;

Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika toprakları işgal eden ülkelerin elinde kaldı. Orta-Doğu’daki dinsel ve etnik olarak farklı eyaletler ise Fransa ve İngiltere tarafından Suriye ve Irak adı altında ‘uluslar’ olarak birleştirildi. Bu şekillenmenin birleştirilen toplumlar arasındaki çok büyğk farklılıklara rağmen yapıldığına dikkat çeken Friedman; ‘Orta-Doğu’daki yapının değiştirileceğine dair işaretler veriyor.

        ‘Osmanlı’sız Osmanlı Yönetimi

Osmanlı döneminde eyaletlerin daha küçük ve yönetilebilir idari birimler biçiminde ve nispeten homojen birer nüfus yapısı üzerinden yapıldığını söyleyen Stratfor kurucusu Friedman; İngiltere ve Fransa’nın ise bu eyaletleri yapıları arasındaki farklara rağmen tek ulus devletler biçiminde paylaştıklarını vurguluyor. Bu (devlet biçiminde birleştirilmiş farklı eyaletlerin) düzenlenişlerinin İngiltere ve Fransa’nın ‘paylaşım’ olayı ile ilgisine işaret eden Friedman; ‘Bunlar öyle kuruldular ki ancak yabancı bir ülke tarafından ya da yerel bir diktatör tarafından yönetilebilirlerdi.’ diyerek Orta-Doğu’da yaşanan felaketleri açıklıyor. Friedman’a göre ; ‘yabancı yönetimi veya dikatatör otoritesi ortadan kalktığında eski farklı dinsel ve etnik kimlikler intikam almak için birbilerine saldırmaya başladılar. Bunun önlenmesi CIA borazanı Staratfor’a göre Osmanlı’nın bulunmadığı bir Osmanlı idari sistemini yeniden ihdas etmek ile mümkün. Irak ve Suriye’nin parçalanması ile ortaya çıkacak küçük otonom yapıların ‘Yabancı yönetimi yada Yerel diktatörler’eline teslim edilmesi. Kisaca ‘emperyal’ bir kalemden Orta-Doğu ülkelerinin 100 yıllık kısa yaşam öyküsü böyle..

Mahir Tan     LondraPosta-Londra