Rosneft Barzani’yi Kurtarabilir mi ?

Irak Ordusunun Pazartesi günü başlattığı askeri harekat ile Kerkük ve çevresindeki Petrol tesislerini el geçirmesi Dünya Petrol firmaları arasında panik yarattı. Başta Rus Petrol Devi olan Rosneft olmak üzere bazı petrol tekelleri, Barzani yönetimi ile referandum ve son olaylar öncesinde yaptıkları anlaşmalar  için Kuzey Irak yönetimine ön ödeme yapmışlardı. Kuzey Irak’ın anlaşmaları yerine getirmek için günlük 550 bin varil petrolü Türkiye üzerinden ihraç edebileceği varsayımı üzerine yapılan ön ödemeler, Barzani rejiminin Kerkük’ün kontrolünü kaybetmesi üzerine petrol piyasasında yeni tartışmaları başlattı.  17-19 Ekim tarihleri arasında Londra’da 38. kez toplanan Oil and Money Konferansının da temel konusu bu idi. Dünya petrol tekellerinin Newyork Times ve Enerji İntelligence tarafından organize edilen konferansta bulundukları bir sırada İtalya’nın Verona kentinde yapılan bir başka toplantıda ise Rus Devlet Petrol Şirketi Genel Müdürü İgor Sechin, Kuzey Irak Petrol Bakanı Havrami ile bir araya geldi. Sechin’in, Kerkük’ün ve petrol tesislerinin Irak ordusu tarafından ele geçirildiğinin kesinleştiği bir zamanda  Verona’da yaptığı açıklamalar ise ilginç sonuçlar üretecek nitelikte.  Kuzey Irak ile referendum öncesinde 5 ayrı yerde petrol arama ve çıkartma anlaşması imzalayan ve ön ödeme yapan Rosneft Genel Müdürü İgor Sechin; ‘Ben politikacı değilim. Biz imzaladığımız anlaşmanın arkasındayız. Irak ile Kuzey Irak kendi aralarındaki problemleri kendileri çözsünler. Biz Petrol ve Gaz olan heryerde çalışırız’ dedi.

  Havrami ‘Bizi desteleyecek miniz ?’ diye sordum

Kuzey Irak’ın ellerindeki petrol kuyularını Irak Merkezi Yönetimine kaptıran yönetimin enerji bakanı Havrami, toplantı sonrasında ‘ İgor Sechin’e siz ve Rusya bizi desteklemeye devam edecekmisiniz ? diye sordum. Rosneft’in verdiği olumlu cevap Irak Hükümetini rahatsız edecek nitelikte’ dedi. Kuzey Irak, Irak’ın toplam petrol ihracatı içinde % 15 lik bir yer işgal ediyor. Dünya’nın üçüncü büyük petrol ihracatçısı olan Irak’ın Petrol Bakanı Juburi ise, ‘yabancı petrol şirketlerin Kuzey Irak ile yaptıkları anlaşmaların ülkenin iç işlerine müdahale anlamına geldiğini, Irak’ın egemenlik haklarının bulunduğu bir alanda başka bir otorite ile yapılan anlaşmaların uluslararası hukuka aykırı olduğunu’ açıkladı.

  Olmayan Petrol’ün İhracatı

Barzani rejiminin Türkiye’ye Kerkük- Ceyhan boru hattı üzerinden sattığı Petrol ırtlam olarak günlük 550 bin varil civarında idi. Kerkük petrol sahasının Irak Ordusu  tarafından Kontrol altına alınması sonrasında ise dün itibarıyla gelen petrol 250 bin varile düştü. Bu durum da olabilecek tek değişme ise Kuzey Irak rejiminde, Irak Merkezi Hükümeti ile 2015 sonuna kadar geçerli olan paylaşma sistemine dönülmesi. Irak’ın Anayasal rejimine uygun olan sistemde Yabancı Şirketler ile olan anlaşmalar Irak Devleti ile yapılıyor, tüm masraflar çıktıktan sonra kalan paranın % 17 si Kuzey Irak rejimine veriliyordu.   Ancak 2014 yılında IŞID’ın Musul kentini işgali sırasında kargaşalıktn yararlanan Kuzey Irak rejimi,Kerkük ve çevresindeki petrol kuyularını işgal ederek Kerkük Ceyhan hattından kendi hesabına petrol pompalamaya başlamıştı. Forbes dergisinin haberine göre Türkiye’den ihraç ettiği petrol bedellerini alan Kuzey Irak’a Türkiye en son 2017 haziran ayında Halk Bankası yoluyla 97 milyon dolar ödemişti.

25 Eylül  Referandumu’nun yapılışından iki hafta sonra çöken Barzani planlarına göre yapılmış olan Petrol anlaşmalarının nasıl çözümleneceği konu ilgili bir hukuki problem. En başta Barzani’ye petrol anlaşmalarında ön ödeme yapmış olan şirketlerin paralarını nasıl  kurtaracakları geliyor. Kuzey Irak ile 30 yıl vadeli bir anlaşma imzalayan Rosneft ise   Barzani’ye umut veren tek şirket. Bir Devlet şirketi olan Rosneft, Kuzey Irak yönetimine güven verirken, Barzani’nin petrol satmak için kullanabildiği tek yolun geçtiği Türkiye üzerindeki Putin’in etkisine dayanıyor olmalı..

Mahir Tan     LondraPosta-Londra