Suriye’nin Kesesinden Hovardalık

                      ABD-Rusya- Ürdün arasında Golan Anlaşması İmzalandı

Suriye’de Barış dönemine geçileceği, bir yanda Trump-Putin görüşmeleri bir yanda da İsrail,Türkiye ve Ürdün’ün taraf olduğu ön görüşmelerle sürüyor. Sonuç alarak Federatif bir Suriye kurulacağı herkesin bilgisinde. Kritik bölüm ise; Suriye’nin İsrai’le olan sınır bölgesi Golan tepeleri ve Lübnan- Hizbullah meseleleri. İsrail Başbakanı Natenyahu, geçen hafta İngiltere gezisi konuşmalarında  ‘Tahran- Tartus hattını keseceğiz’ söylemi ile savaş davulları çalarken, gelen Suudi krizi ortaya ABD dışında  bir de İsrail-Suudi eksenini çıkardı. Özü Şii-Sünni ekseni olan savaş çığlıkları daha çok bu yeni miğfer tarafından dillendiriliyor. İsrail’in Suriye meselesindeki kısa vadeli hedefi ‘Rusya üzerinde baskı yoluyla, İran’ın Akdenize doğru yayılmasını önlemek. Bunda kısmen başarılı. Hafta sonunda Uzak Doğu’daki Putin-Trump görüşmesinin ardından ABD kaynakları Rusya-ABD ve Ürdün arasında imzalanan protokol konusunu İsrail medyasına sızdırdılar.

Rusya-ABD ve Ürdün arasında Suriye’nin Golan tepeleri bölgesinde İsrail’i tatmin etmek amacıyla imzalanan protokole göre ; Suriye’nin İsrail sınırına yığınak yapan İran ve Pakistan-Afganistan kökenli Şii milis güçlerinin, İsrail sınırına 30 km.den fazla yaklaştırılmamaları karara bağlandı. İsrail Rusya’dan daha önce bu mesafenin 60 km olması konusunda taleplerde bulunurken Rusya’nın ilk cevabı 5-10 km ile sınırlıydı. Ancak dün Ürdün Kaynakları tarafından medya ya yapılan açıklamalara göre bu mesafede net bir uzlaşma yok. Suriye topraklarında İran ve şii milisler tarafından kurulan yaklaşık 24 askeri üs bulunuyor. Suriye’ye ait Golan tepelerinde bulunan ve genişletme çalışmaları yapılan bir askeri üs ise  sınıra 20 km mesafede hakim bir bölgede bulunuyor. İsrail’in dün bu bölgeyi ‘vuracağını’ ABD ve Rusya’ya bildirdiği resmi olarak açıklandı. ABD nin olayı dışarıdan izleyeceği belli iken Rusya’nın kendi hava şemsiyesi altındaki Golan’a yapılacak hava saldırısına karşı hava savunma sistemi SS 300-400 lerin şalterini açıp açmayacağı merak konusu.  İsrail’in saldırı tehditleri ile garanti altına almaya çalıştığı şey Golan Tepelerini yaklaşık 50 km derinliğinde bir ‘Buffer Zone’ olarak ilan ettirmek.

Dün Rusya’da Başkan Putin ile görüşen,Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye’de barış konusunda Rusya ile ittifak halinde olduklarını açıkladı. Ancak bunun yanında Erdoğan’ın ‘Barış için,şimdiye kdar 1 milyon insan öldüren rejim kuvvetlerinin bölgeden çekilmesi gerektiği’ açıklaması Suriye’de Barış görüşmelerinin ciddiyetine gölge düşürdü. Erdoğan rejimi İdlip çevresinde bir ‘buffer zone’ peşinde. Erdoğan, geleceğin Suriye’sinde hemen hemen kurulması kesinleşen Federal Kürt bölgesine ise,iç politika endişesi nedeniyle değinmiyor.

Rusya İran üzerinde ne derece etkili

Suriye’de Barış görüşmeleri başlamadan önce ABD-Rusya ve İsrail arasında pazarlıklar sürerken, gündeme taşınan en önemli konu; Rusya’nın Suriye Devleti kesesinden pazarlıklar yaparken İran üzerindeki etkisinin sınırları. Suriye şu anda içinde bulunduğu ‘yarım zafer’ posizyonunu hava üstünlüğü anlamında Rusya’ya borçlu olduğu kadar, fiilen sonuç aldığı yerlerde İran’ın ve şii milis güçlerinin verdiği kara güçlerine borçlu. Üstelik, Suriye’nin rejime bağlı kalan halkının kültürel ve siyasi desteği İran ve Hizbullah yönünde. İsrail ile hiç bir kademede  ve  hiç bir seviyede uzlaşmayacak bir güç bu.

Suriye Barışı söylemi konusunda ABD-İsrail- Suudi Arabistan blokunun eli, Rusya’ya göre daha rahat görünüyor.

Mahir Tan        LondraPosta-Londra