İsrail gazı Türkiye’den mi dağıtılacak?
 |
|
|
Ekonomi-Jeopolitik savaşımı
Londra Üniversitesi’nde yapılan panel konferansta, Doğu Akdeniz’de İsrail açıklarında çıkarılan doğalgazın Avrupa’ya ulaştırılması için izlenecek alternatifler tartışıldı. EUCERS (the Euoropean Centre for Energy and Resources Security) tarafından, Dünya’da enerji dağılımı açısından politik ekonomik dinamiklerin değişim alanında 5 bölüm halinde yapılması planlanan panellerden ilki, ‘Türkiye ve Akdeniz Gazı’ adı altında 10 Mart tarihinde yapıldı. Doğu Akdeniz’de çıkarılmaya başlanan gazın, Avrupa ve Dünya’ya ulaştırılmasında Türkiye’nin kilit rolü esas alınarak hazırlanan panelde; Türkiye, Yunanistan, İsrail, Romanya, Almanya ve Avrupa Birliği ülkeleri adına konuşan panelistler, Doğu Akdeniz’in doğalgazını AB ülkelerine ulaştırmanın en ucuz ve ekonomik yolunun, Türkiye üzerinden yapılacak bir boru hattıyla mümkün olacağını savundular. Konuşmacıların büyük bir bölümü, ekonomik olarak en güçlü alternatif olan Türkiye’deki Baku-Ceyhan hattına bağlanmanın ekonomik getirilerine karşın, Doğu Akdeniz gazının merkezinde bulunan İsrail-Kıbrıs ve Türkiye arasındaki siyasi problemler ve Akdeniz’de kıyısı bulunan ülkelerdeki karışıklıklar nedeniyle, bu projede ciddi jeopolitik engeller bulunduğunu vurguladılar.
Mehmet Öğütçü; Doğu Akdeniz ‘game changer’ değil.
Doğu Akdeniz gazının pazarlara dağıtımı konusunda Türkiye adına konuşan deneyimli enerji uzmanı, ‘Global Resource Cooperatıon’ Genel Müdürü Mehmet Öğütçü, Türkiye’nin kullandığı enerjinin % 97’sini ithal ettiğini ve bu nedenle büyük ve gelişen bir pazar olduğunu belirtti. Enerji ihtiyacını Rusya, Irak, Azerbeycan ve İran’dan sağlayan Türkiye’nin, Doğu Akdeniz gazına güçlü bir pazar oluşturması için bu bölgenin rekabet içine girmesi ve ucuz gaz sağlaması gerektiğini söyleyen Öğütçü, ‘bunun yanında Doğu Akdeniz’deki kaynaklar, mevcut sistemleri değiştirecek bir ‘game changer ’olacak büyüklükte değil’ dedi. Yakında Dünya piyasasına girmesi beklenen İran’ın ise; Dünya’nın ikinci büyük doğalgaz kaynaklarına sahip olduğunu söyleyen Öğütçü, Türkiye’nin doğalgaz satın aldığı Rusya, İran, Azerbeycan’ın Dünya doğal gazının çok önemli bir bölümünü üreten ülkeler olduklarını vurguladı. Doğu Akdeniz gazının Türkiye’ye ulaştırılması için yapılması gereken ‘boru hattının masraflarını kim yapacak?’ diye soran Öğütçü, Türkiye-İsrail ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasındaki siyasi problemlere de işaret etti. Panelde yanında oturan İsrail’in eski Fransa Büyükelçisi Daniel Shek’e ‘İsrail-Türkiye ilişkileri düzelebilir. Ancak, Türkiye’nin önünde 3 seçim var. Bu düzelme kamuoyu önünde olmaz. Bunu gizli diplomasi yoluyla yapabilirsiniz’ diyen Öğütçü; Kıbrıs meselesinde de ciddi problemlerin var olduğuna dikkat çekti.
İsrail’li uzman: ‘Jeopolitik ekonomiden daha önemli’
Panelin önemli konuşmacılarından biri de; İsrail’in Eco Energy Ltd. Genel Müdürü Dr. Amit Mor idi. İsrailli enerji uzmanı, Doğu Akdeniz gazını Dünya’ya ihraç edebilmek için bir dizi alternatif bulunduğunu söyledi. Öncelikle komşu Ürdün’e satmaya hazırlandıkları doğal gazı, Mısır’a bir boru hattıyla bağlanma yoluyla ihrac etme olanağı bulunduğunu söyleyen Amit Mor, ‘Türkiye ile hükümetler arasında problemler var. Türkiye’ye yapılacak bir boru hattı şu veya bu şekilde Kıbrıs karasularından geçecektir. Böyle riskli bir girişime İsrail’in destek olacağını sanmıyorum’ dedi. Riskli yatırımlara girmektense, doğalgazı LNG (likid gaz) olarak biraz daha pahalı bir biçimde ihrac etme olasılığının yüksek olduğunu söyleyen Amit Mor, ‘daha yeni yataklar bulursak fiyat düşer’ dedi. Kendisinin de katıldığı bir görüşe göre; ‘Jeopolitik ve ekonomi karşı karşıya geldiğinde, jeopolitik’in daha önemli olduğunu’ söyleyen Amit Mor, Doğu Akdeniz’de petrol aramalarının Dünya’nın en büyük şirketleri tarafından sürdürüldüğünü ve yakında yeni kaynakların bulunacağına inandıklarını kaydetti.
Toplam olarak 11 konuşmacının yer aldığı panelde, panelistler Doğu Akdeniz gazının, Avrupa pazarına en ucuz biçimde Türkiye’nin Baku Ceyhan hattına bağlanma yoluyla olacağını kabul ederken, Türkiye, İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan arasında politik problemlerin çözülmesinin gerektiğini vurguladılar. Son dönemde ortaya çıkan Ukrayna problemi çözülmezse, Avrupa’nın gaz ihtiyacının % 34’ünü karşılayan Rusya gazının kesilmesi halinde, AB ülkelerinde çok ciddi bir gaz ihtiyacının ortaya çıkacağına işaret eden konuşmacılar, İran, Azerbeycan ve Irak doğalgazının Türkiye-Yunanistan üzerinden Avrupa’ya naklinin çözüm yaratabileceğini kaydettiler.
Mahir Tan / LondraPosta / Londra
Telif hakkı saklıdır 2014! Kaynak gösterilmeden yazı, fotograf ve video kullanılamaz!