Tüm dengeleri değiştirecek proje

İran- Rusya ve Azerbeycan arasında, Hazar denizini- İran körfezine bağlayacak kanal projesi yeniden gündeme alınıyor. Geçtiğimiz hafta İran’ın Rusya’daki Büyükelçisi tarafından yapılan açıklamaya göre, Hazar denizini İran üzerinden geçerek İran körfezine inecek su kanalı projesi için Rusya ve İran’ın ana yatırımcılar olacağı belirtiliyor. 1990 lı yıllarda ilk görüşmelerine başlanan ancak İran’a uygulanan ambargolar nedeniyle yarım bırakılan ‘Trans- İranian Caspian Canal’, yaklaşık 7 milyar dolar değerinde bir su yolu projesi. Özellikle İran ve Rusya’nın ileride Batı’nın baskısıyla Türkiye boğazlarının engelleme yapması ihtimaline karşı düşündükleri boğazları by pass projesi, Rusya,Azerbeycan,Kazakistan petrolünü ve Türkmenistan’ın doğal gazını en kısa yoldan sıcak denizlere indirme olanağı sağlıyor. Rusya için petrol ve doğal gaz satışı gibi ekonomik getiri yanında Hazar denizindeki Hazar Filosunu, İran Boğazı ve Hint Okyanusuna indirme gibi askeri-stratejik bir yarar sağlayan İran Su Yolu projesi, birincisi İran’ın Batısından İran körfezine, ikincisi ise İran’ın Doğusundan Hint Okyanusuna geçiş olmak üzere iki ayrı biçimde planlanıyor. Teknik uzmanlar İran-Rusya ortak yapımı olarak gerçekleştirilmesi halinde Trans İranian su yolunun yapılan masrafları 1.5 yıl içinde geçiş ücretlerinden karşılayacağını hesaplıyorlar.

İran’ın Hazar ile İran körfezini birbirine bağlayan su yolu projesi yanında bu yolun çok masraflı olması durumunda Rusya’nın çok daha ucuza mal olacak ‘hızlı trenyolu’ bağlantısı teklifi üzerinde de durduğu belirtiliyor. Bazı Rus uzmanlarının, Hazar Denizinin okyanus deniz seviyesinin 25 metre kadar altında olması nedeniyle su kanalının hidrolik alanında masraflı bir yol olacağı ve İran içinde su baskınları tehlikesi yaratacağı uyarısı karşısında, ikinci bir seçenek olarak hızlı trenyolu ve boru hattı projelerinide gündemde tutulacağı ifade edildi.

Mahir Tan  LondraPosta-Londra