Enabling Act

Türkiye’de Kanun Hükmünde Kararname’lerle yapılan uygulamalar, yeni bir rejimin hayat bulduğunu gösteriyor. Bunun nasıl tanımlanacağı, siyasi literatürde ki hangi teori ve pratiğe uygun düştüğünü belirlemek siyasi bilimcilerinin işi olsa gerek.

Ancak KHK demek, Olağanüstü bir durum nedeniyle ‘tehirinde  mazarrat umulan hallerde’ Mevcut hükümet tarafından Parlamento önüne gelmeden tekliflerin yasa hükmü gücünde uygulamaya konulması. Türk Anayasa’sına göre uygulama alanı bulunan KHK lerin 30 gün içine Parlamento’ya getirilmesi ve Anayasa’ya uygunluğunun Anayasa mahkemesi tarafından denetlenmesi gerekiyor. Verilen bilgiye göre 30 KHK’nin sadece 5 tanesi Parlamento ya getirilmiş ve yasal süreç içine dahil edilmiş. KHK lerin Anayasa’ya uygunluğunu denetlemekle görevli Anayasa Mahkemesi  ise ‘yetkili’ olmadığına karar vermiş.  KHK düzeninin süresi ise ‘OHAL’ ile sınırlı. Yani bu KHK lleri üreten Hükümet ne zaman OHAL kalktı derse, o zaman KHK lerin süresi bitiyor.

  Parlamento’ya tahammül sistemi

Kararname ile devlet yönetme sistemi bizim buluşumuz değil. Genellikle bir biçimde kurulabilmiş (Genellikle seçim kazanarak) baskı yönetimlerinin, o ülkede mevcut olan parlamenter hukuk sistemini bypass ederek , doğrudan hükümet ve iktidar partisi başkanının yönetimi olarak uygulama alanı bulmuş. İktidara darbe veya işgal gibi biçimlerde parlamentoları feshederek gelmiş yönetimler dışında, yakın tarihteki tek örnek Nazi Almanya’sı.

24  Mart  1933 tarihinde Almanya’da parlamentodan geçirilen ‘Enabling Yasası’ , hükümetin yani Adolf Hitler başkanlığındaki NAZİ hükümetinin, Almanya’nın güvenliği için bu yasa süresince Parlamento’ya getirmeden devlet yönetimini kararnamelerle yürütmesine izin verilmesi yasası. 1933 yılında çıkarılan Enabling  Yasası 4 yıl süreli. 1937 ve 1941 yıllarında uzatılıyor. 1945 de ise NAZİ yönetimi yıkıldığı için bir üçüncü kez uzatılamayor.

1933-1945 yılları arasında Almanya’nın NAZİ partisi (Hitler) tarafından Parlamento cihetine hiç uğramadan yönetilmesi , bu pratik yasa sayesinde mümkün oluyor.

Kuşkusuz bu sistemi uygulayabilmek için bazı şartlar var.

. Parlamento’da çoğunluğa yakın bir oy fazlalığınızın bulunması

. Muhalefet milletvekillerini parlamento binasında silah tehdidiyle teslim alacak

Partili militan örgütlerinizin bulunması

. Enabling Yasasının gerekçesini teşkil eden Reishtag yangını gibi ‘güvenlik’ korkusunun mevcudiyeti.

. ‘Eski imparatorluk toprakları’ ve fetih   politikası.

           Sizin İktidar Döneminizle Sınırlı

Enabling Yasası, demokratik ve parlamenter bir ülkede doğal Anayasal süreci ve onun dayanağı olan Parlamento’yu saf dışı etmek için yapılmış bir uygulama . Batılı tarihçi ve siyaset bilimcileri Almanya’da NAZİ rejiminin gerçek kuruluş tarihini bu yasanın geçirildiği 24 Mart 1933 ile başlatırlar. Enabling yasası, mevcut Anayasa’ya göre suç teşkil eden eylemlerin yapılabilmesi için hazırlanmış ve muhalefet milletvekillerine silah zoruyla kabul ettirilmiştir.

Bu yasanın uygulama süresi tam olarak NAZİ Rejiminin hayatta kalması ile sınırlı olmuştur. 1933-1937 ve 1941 yıllarında kukla parlamentoda yasayı uzatan Hitler rejimi, tüm insanlık suçlarını bu yasaya dayanarak çıkardığı ‘kararnameler’ ile yürütmüştür.

Parlamento dışında ve herhangi bir mahkeme denetiminde olmayan Hükümet Kararnameleri ve bunlara dayanarak devlet yönetimi sadece ve sadece ‘sizin iktidar sürenizle’ sınırlandırılabilir. Zira bu yasaya ve kararnamelere dayanarak yaptıklarınızın hesabını mevcut anayasal sistem içinde vermeniz mümkün olmayacaktır.

Bu nedenle KHK lerin gücü OHAL Süreci ile sınırlandırılmıştır. OHAL için beklenen süre ise ‘seçim süreci’. Yine bir iktidarın ömrü ile sınırlı görünüyor Kanun Hükmünde Kararnameler.

Mahir Tan        LondraPosta-Londra